Đã lâu, Phạm Thị Ngọc Liên không còn viết nhiều, nồng nàn, và bỏng cháy khát khao nữa, về một tâm thế trữ tình mà nữ thi sĩ này thiết tha, và dồi dào, mãnh liệt trong ngôn từ biểu hiện, đó là thơ tình. Dường như trái tim thi sĩ của Ngọc Liên đã chỉ chứa đựng tình yêu. Cảm giác yêu hết mình, được yêu cũng hết mình chứa chan trong tâm thức Liên, mạnh đến đỗi Liên từng đặt tên cả tập thơ tình của mình, bằng tiếng hét đầy sảng khoái và hoan lạc. Ấy là khi yêu và được yêu, nữ sĩ đã chỉ muốn “Giăng tay giữa trời mà hét” (tên tập thơ tình của Ngọc Liên, năm 1991). Người yêu thơ Liên từ thập niên 90 của thế kỷ trước, những tưởng Liên chỉ thơ tình và tình của Liên chỉ hiện hữu trong một phương tiện duy nhất là thơ tình.
Song, thật bất ngờ, Liên thay đổi khi… đời sống thay đổi.
Ham sống, ham nghiệm sinh tình yêu, tình người qua thời gian dâu bể, thích lãng du, thích nghiền ngẫm những va đập của đời sống ập ã vào chính thân phận đàn bà của mình, đã xui khiến Liên sống cuộc sống đầy đặn, phong nhiêu của nhà báo. Và những duyên do ấy đã trực tiếp xô đẩy Liên viết truyện ngắn, như một chỉ định của số phận văn chương dành cho chính Liên.
Và Phạm Thị Ngọc Liên đã thành nhà văn viết truyện ngắn.
Và những truyện ngắn của Liên liên tiếp bung nở hân hoan, với giọng văn khá riêng.
Tôi không cho rằng có một Liên thơ và một Liên truyện, khác hẳn nhau, không liên quan và không thể giải thích. Tôi chỉ thấy Liên làm thơ, viết truyện, viết báo thật hồn nhiên, trong sự thống nhất và cả đấu tranh nữa, giữa các mặt đối lập của chủ thể viết Phạm Thị Ngọc Liên. Và chỉ với duy nhất ham muốn đến khát khao: làm mới mình, không chịu cũ, không muốn bị cũ, bằng chữ nghĩa mới lạ của cái viết văn xuôi.
Ham muốn cái lạ, Phạm Thị Ngọc Liên đã gặp và ứng xử với thể loại truyện ngắn như gặp tình mới, đầy lôi cuốn, với khuôn mặt và dáng hình mới, đầy dương tính, khiến Liên mê đắm trong tình yêu mới, không thể đặng đừng, đã buộc phải yêu cái viết về tình yêu, như thi sĩ Nga vĩ đại Puskin từng khắc khoải trong thơ tình của mình: Vì tôi không thể không yêu người nào…
Hóa ra tình yêu đã thành đề tài xuyên suốt, đay đả, ám ảnh Ngọc Liên, dù Liên tạo dựng tình huống mỗi truyện mỗi khác, như “mỗi cây mỗi hoa”. Tâm thế văn xuôi và cách viết thông thoáng, mạch lạc, bao trùm toàn tập truyện mới này, đã như là sự cộng sinh hài hòa, từ trực giác đầy mẫn cảm của nhà thơ, đến hợp lưu với sự xác thực của nhà báo, sự có nghề về tổ chức tình huống, nghệ thuật đan dệt chi tiết của nhà văn, đã khiến Ngọc Liên tạo tác được những truyện ngắn dung dị, trẻ trung và ấm áp nhịp đập của trái tim đời sống hằng thường.
Không ngẫu nhiên, nhân vật quán xuyến trong toàn tập truyện này của Ngọc Liên chính là người phụ nữ yêu. Từ thiếu nữ đến thiếu phụ, thậm chí cả người già đều mãnh liệt yêu những người đàn ông của mình, đầy vơi cung bậc tình yêu của thị dân và thị thành, vốn dĩ là nơi cát bụi phồn hoa, quá nhiều cám dỗ, cạm bẫy, từng khiến thiếu nữ chân quê chỉ sau một lần ra tỉnh, thay bộ đồ quê mùa bằng bộ đồ thành thị, đã khiến “hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”.
Thế nên, các nữ nhân vật của Liên - những phân mảnh của chủ thể viết Phạm Thị Ngọc Liên, đầu thế kỷ 21, đều bị/ được tác giả đẩy đưa xô dạt vào đô thị, với những cuộc tình tay đôi, tay ba, tay bốn… trái khoáy, để buộc họ có khi/ nhiều khi phải vẫy vùng tuyệt vọng, buông tay phó mặc sự đời, hoặc phải tự vịn vào chính mình mà bước tới… trong cuộc sống đô thị hiện đại hôm nay, đang va đập vào họ không thương tiếc, và đòi họ phải tìm ứng xử để thích ứng, và trưởng thành. Rất may, các nhân phụ nữ của Liên ở thế kỷ 21 đều đã vượt thoát sự nghiền nát của đô thị, với kết thúc truyện đều có hậu theo cách thu xếp nhân văn của Liên. Các nhân vật nữ đều đã được giải tỏa, được làm lành, được bù đắp, được sống hạnh phúc, và có khi phải trả giá nữa, cho mong ước riêng tư của họ về hạnh phúc. Sáng chế một cách tinh tế, thông minh cái đời sống tinh thần phong phú, phức tạp, đa đoan cho các nhân vật nữ trong tập truyện mới này của Liên đã đem đến thành công cho chủ thể viết Ngọc Liên, với tư cách nhà văn viết truyện ngắn. Thêm nữa, các nhân vật nữ của Liên đều được tạo dựng, hướng đến sự ý thức về giá trị bản thân, biết nghĩ suy bằng cả trái tim lẫn lý trí.
Bởi thế, tập truyện mới này của Phạm Thị Ngọc Liên có sức lay động, lôi cuốn không ít người đọc, từ truyện này sang truyện khác, từ tình huống này sang tình huống khác, bởi nghệ thuật kể chuyện quyến rũ, đan cài một trí tưởng tượng phóng khoáng, bay bổng của Phạm Thị Ngọc Liên, với những câu chuyện đời thường, khơi gợi người đọc ngẫm nghĩ sâu xa, ngay sau khi gấp sách.
Nguyễn Thị Minh Thái - Lao Động
