Nourishing soul, Broadening mind

Dân địa phương đầu chít khăn, lỉnh kỉnh trang sức trên người nhưng quần áo thì đôi khi sờn rách dong bước qua khu chợ dài vô tận. Họ vừa đi hành hương vừa thỏa thuê mua sắm. Họ vuốt ve những con bò “thánh” với lòng thành kính. Họ và du khách cùng nhìn nhau với ánh mắt ngạc nhiên tò mò. Rồi toàn thành phố ngưng chuyển động để chờ đoàn xe hoàng gia chạy ào ào xuống con đường có dải phân cách vừa được chín người công nhân chỉ dùng một cây cọ vẽ nên.

Từ dưới đáy hồ màu mỡ này, một trong những nền văn hóa độc đáo nhất châu Á đã nảy nở. Người bản địa Newars sinh sống tập trung trong những làng nhỏ kiểu “trang trại thành thị” xung quanh những vị trí thiêng liêng, trong một xã hội tự cung tự cấp. Họ không chỉ là nông dân mà còn bao gồm thầy tế, thợ thủ công và thương nhân. Công trình kiến trúc của họ “ngự trị” khắp thung lũng và ảnh hưởng đến thiết kế của các đền đài Phật giáo và Ấn giáo trên toàn cõi Tây Tạng và phía Tây Trung Quốc. Phật giáo thực ra bắt nguồn từ Ấn giáo. Hai tôn giáo được thể hiện rất nhuần nhị trong sự tổng hòa thẩm mỹ độc đáo của người Newars và trong những truyền thuyết, những biểu tượng phức tạp của họ. Hẳn nhiên Nepal là quê hương Phật giáo.

Thời hiện đại cũng có nhiều sự thay đổi. Các sĩ quan Quân đội Anh – những người hiếm hoi thuộc thế giới bên ngoài được phép đến Nepal trước năm 1950 mô tả chuyện leo từ triền núi xuống thung lũng rồi leo ngược lên triền núi khi những người canh gác đốt lửa báo hiệu cho trạm canh gần nhất về sự xuất hiện của người nước ngoài. Hãy tưởng tượng sự ngạc nhiên của họ khi thấy trong thung lũng – trước đây là lòng hồ có đường kính dài 24 cây số - thi thoảng có xe hơi. Những người phu khuân vác đã chuyển từng chiếc từ Ấn Độ sang. Nếu xe hư, họ lại khiêng trở lại để sửa chữa. Năm 1956 một con đường ngoằn ngoèo đã lần đầu tiên đã kết nối Kathmandu với thế giới bên ngoài.