Nuôi dưỡng tâm hồn - khơi nguồn tri thức

Góp Ý

XUẤT BẢN VIỆT: BÀI HỌC TỪ ALIBABA VÀ THỜI CƠ GIỮA KHÓ KHĂN (P.2)
Cập nhật ngày: 07/04/2020

Ngành sách chịu nhiều thiệt hại vì đại dịch, nhưng cần tận dụng những thời cơ, vượt qua thách thức, chiến thắng những tác động tiêu cực của Covid-19.

Giữa đại dịch Covid-19, ngành xuất bản Việt Nam cũng như thế giới phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành - đưa ra những đánh giá toàn cảnh về ngành sách nước ta giữa đại dịch. NXB Trẻ xin trân trọng giới thiệu bài viết.

Vượt qua thách thức

Để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, các đơn vị ngành xuất bản cần quan tâm thực hiện một số giải pháp, như: 

Thứ nhất, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, phát triển văn hóa đọc với một phương thức mới, phù hợp với tình hình. Thay vì việc tổ chức các hội chợ sách truyền thống, tổ chức các hội chợ sách online với sự tham gia của đông đảo các nhà xuất bản và đơn vị phát hành, với chi phí thấp và khuyến mại hấp dẫn.

Vừa qua Tiki và Fahasa đã tổ chức những hội chợ online, bước đầu phát huy hiệu quả rất tích cực. Tới đây, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng giao cho Cục Xuất bản, In và Phát hành phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành tổ chức hội sách online quy mô nhân ngày Sách Việt Nam 21/4. Hội sách sẽ có sự tham gia của các nhà xuất bản, công ty sách lớn. Để phát huy hiệu quả, rõ ràng thời gian tới, cần có thêm nhiều hơn nữa những hội chợ, sự kiện như vậy, và không chỉ từng lại trong dịp 21/4 mà phải kéo dài, liên tục trong năm.

Các NXB, các công ty sách, phát hành cần tập trung hơn nữa công tác quảng bá, giới thiệu các bộ sách phù hợp với nhiều đối tượng bạn đọc. Mỗi nỗ lực tuy nhỏ nhưng sự kết hợp với cả ngành sẽ tạo hiệu ứng để xây dựng, hình thành thói quen đọc sách cho độc giả, nhất là độc giả trẻ, cũng là trong tương lai gần, mở ra cho mình thị trường, giúp cho đơn vị có cơ hội tồn tại, phát triển. Để nỗ lực này có thêm sức lan tỏa, các cơ quan báo chí cần vào cuộc tích cực hơn. Báo, đài phải coi đây là cơ hội “vàng” để giúp cho bạn đọc quay lại với thói quen đọc sách, tìm đến những cuốn sách có giá trị.

Thứ hai, chuyển đổi mô hình, phương thức sản xuất - kinh doanh, đa dạng sản phẩm. Câu chuyện của Alibaba ở trên cho thấy, nếu biết chuyển đổi mô hình, phương thức sản xuất kinh doanh kịp thời, thách thức sẽ được chuyển thành cơ hội. Với các NXB, công ty sách, phát hành, đây chính là thời điểm để mạnh dạn thay đổi mô hình, phương thức sản xuất - kinh doanh cũ, thiết lập mô hình, phương thức kinh doanh mới phù hợp hơn, tăng khả năng thích nghi với biến động khó lường của thị trường. 

Tăng trưởng 30-70% doanh thu từ thị trường bán online cho thấy các NXB, các công ty sách, đơn vị phát hành sách cần quan tâm hơn nữa đến thị trường này, nhất là các đơn vị phát hành sách lớn. Đây là kênh mà nhiều đơn vị phát hành lớn chưa thực sự quan tâm thỏa đáng, thường giữ mức doanh thu chiếm 10-20% so với bán lẻ truyền thống. Trong khi đó, ở các nước phát triển, việc bán hàng qua trang điện tử thường chiếm tỷ trọng lớn. Ở Mỹ, trên 50% số đầu sách bán ra là qua kênh Amazon. 

Cần phối hợp chặt chẽ giữa các NXB với các sàn thương mại điện tử để khai thác thế mạnh sẵn có của hai bên như khả năng tổ chức logistic trên nền tảng thương mại điện tử và thế mạnh trong khâu phân phối, cũng như khả năng am hiểu thị truờng và hành vi độc giả nhờ sở hữu cơ sở dữ liệu khách hàng của các sàn thương mại điện tử hay thế mạnh và riêng có về sản phẩm, hàng hoá của các đơn vị phát hành sách truyền thống. 

Năm 2019, Tiki và Fahasa - 2 nhà bán lẻ sách trực tuyến và truyền thống hàng đầu - đã có ký kết hợp tác chiến lược. Thời gian tới, để văn hóa đọc phát triển, để ngành xuất bản lớn mạnh, chắc chắn cần có nhiều hơn những hợp tác chiến lược như thế.

Thứ ba, đẩy nhanh tiến độ ứng dụng công nghệ vào hoạt động xuất bản. Sau nhiều năm dậm chân, thậm chí có bước lùi, năm 2020, sách điện tử có bước phát triển khá hơn, đạt trên 2.400 đầu sách. Tuy nhiên, 3 tháng đầu năm, con số sách điện tử phát hành đạt chưa đến 100 đầu sách. Điều này cho thấy, thị trường sách điện tử phát triển chưa đúng với tiềm năng và thiếu bền vững. 

Ngay trong ngày đại dịch, sách điện tử xuất bản mới ít, không được các NXB đã có giấy phép xuất bản điện tử quan tâm (hiện có 6/59 nhà được cấp xác nhận hoạt động xuất bản điện tử). Sự rụt rè, quan ngại của các NXB, công ty sách trước doanh thu thấp của sách điện tử và nguy cơ bị đánh cắp bản quyền; thói quen khai thác thị trường truyền thông đã cho doanh thu ổn định khiến cho sách điện tử không thể phát triển. Để vượt qua khó khăn hiện nay, cũng như tạo định hướng phát triển lâu dài, các NXB, công ty sách cần đẩy mạnh phát triển xuất bản điện tử và phát hành sách điện tử.

Đã đến lúc các đơn vị ngành cần chung tay, xây dựng, phát triển phần mềm hỗ trợ qui trình quản lý và biên tập xuất bản để nếu dịch bệnh kéo dài, có nguy cơ lan rộng, các hoạt động xuất bản vẫn tiếp tục được thực hiện trên nền tảng công nghệ đã có. Sự vượt khó ngoạn mục của Alibaba mà phần nhiều dựa trên sự thống nhất và hiệu quả quản lý dù nhân viên làm việc ở nhà là bài học để các đơn vị xuất bản cùng nhau rút kinh nghiệm, chung tay xây dựng phần mềm hỗ trợ trong điều kiện nguồn lực của mỗi đơn vị còn thấp.

Thứ tư, tăng cường sự phối hợp giữa các đơn vị trong và ngoài ngành; kêu gọi sự vào cuộc, phối hợp của các doanh nghiệp để cùng các đơn vị xuất bản tháo gỡ khó khăn, chẳng hạn như: Đối với các công ty mạng viễn thông có thể giảm phí dịch vụ từ bán sách điện tử thu tiền qua mạng hoặc thay vì giảm phí dịch vụ có thể hỗ trợ cung cấp một số gói qui đổi lợi ích khác (hiện các nhà mạng thu 40-60%/ phí dịch vụ thu tiền theo giá bán sách). 

Đối với các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản cũng có thể chia sẻ khó khăn qua việc giảm chi phí thuê mặt bằng. Đối với đơn vị phát hành sách online, sách điện tử, giảm chiết khấu, miễn giảm một số chi phí khác, tăng lợi nhuận cho các nhà xuất bản, nhà sách, giảm giá thành sách.

Các NXB, công ty sách, đơn vị phát hành rất cần sự quan tâm, hỗ trợ chính sách như trước mắt cần quan tâm nghiên cứu giảm thuế, nhất là thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các đơn vị phát hành (Hiện, thuế thu nhập doanh nghiệp: 10% đối với NXB; 22% với các doanh nghiệp phát hành sách) để qua đó hỗ trợ đơn vị vượt khó, đồng thời góp phần giảm giá sách, tăng cơ hội bạn đọc tiếp cận sách. 

Ngoài ra, cần nghiên cứu có các chính sách giảm giá thuê nhà (cho các đơn vị xuất bản đang sử dụng đất, thuê nhà của nhà nước); chính sách cho vay vốn ngân hàng với lãi suất ưu đãi (hiện có rất ít doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, phát hành đủ điều kiện để hưởng cơ chế cho vay ưu đãi của Nhà nước dành cho doanh nghiệp đối phó với dịch Covid (phần lớn có số lao động dưới 100 người); chính sách cho phép các NXB giữ lợi nhuận, các khoản đóng góp khác để tái đầu tư.

Về lâu dài, cần có chính sách, pháp luật để đưa sách vào trường học, hình thành thói quen đọc sách của trẻ; đồng thời nghiên cứu, áp dụng chính sách giá cho sách. Nhiều quốc gia có Luật cơ chế giá sách (Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức....) để khống chế việc giảm giá sách, triệt hạ các doanh nghiệp làm sách nhỏ, tạo thị trường sách đa dạng, năng động, nhiều sản phẩm.

Việc bảo vệ bản quyền trong hoạt động xuất bản cần được đẩy mạnh nhằm duy trì động lực phát triển của ngành, tăng cường hơn nữa hoạt động thanh tra, kiểm tra ngăn chặn hành vi bán sách lậu online, đặc biệt là việc phát huy vai trò của các sở và các cơ quan liên quan trong phòng, chống in lậu. Các cơ quan hữu quan với sự hỗ trợ doanh nghiệp thường xuyên ngăn chặn các trang web phát tán sách lậu, vi phạm bản quyền; có các giải pháp từ ngân hàng để ngăn chặn thanh khoản đối với sách lậu bán từ nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài. Tăng cường tuyên truyền để hình thành thói quen đọc sách có bản quyền.

Các Tin Tức Khác