Tập sách 'Giáo dục STEM/STEAM - từ trải nghiệm thực hành đến tư duy sáng tạo' vừa ra mắt bạn đọc tại Đường sách TP.HCM sáng 26-5 với buổi giao lưu cùng tác giả TS Nguyễn Thành Hải.

Tác giả Nguyễn Thành Hải giải đáp những trăn trở hiện nay của giáo viên, phụ huynh về giáo dục STEM
Trong khi cụm từ "giáo dục STEM" gần đây được các phương tiện truyền thông đề cập, tập sách này là một cẩm nang bổ ích vừa kịp thời, giải đáp nhu cầu cần tìm biết xoay quanh những "lợi hại" của giáo dục STEM/ STEAM.
Chuyên ngành được khởi động ở Hoa Kỳ và đến nay đang được nhiều nước phát triển thành một nội dung giáo dục có tính cách nền tảng, đặc biệt quan trọng đối với việc chuẩn bị nhân lực cho thế kỷ 21 - kỷ nguyên lao động có hàm lượng tri thức và khả năng tư duy sáng tạo cao.
Khởi đi từ sự ra đời của khái niệm giáo dục STEM, tác giả Nguyễn Thành Hải nhắc lại định nghĩa về giáo dục STEM vốn được Hiệp hội các giáo viên dạy khoa học quốc gia Mỹ (NSTA) đề xuất từ cách đây 10 năm (2009).
STEM được viết tắt từ các từ science (khoa học), technology (công nghệ), engineering (kỹ thuật) và maths (toán học) tuy đã khá phổ biến ở các nước phát triển nhưng vẫn còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Hiện phương pháp này còn bổ sung thêm môn nghệ thuật (art) với tên gọi STEAM.
Từ đó, ông Hải dẫn Rodger Bybee trong cuốn sách bàn về giáo dục STEM của Mỹ để đưa ra 3 nhóm mục tiêu của giáo dục STEM gồm: xây dựng những năng lực nhận thức STEM cho thế hệ công dân tương lai; chuẩn bị những năng lực cần thiết cho nguồn lực lao động trong thế kỷ 21; tập trung nghiên cứu, phát triển và đổi mới trong lĩnh vực giáo dục ngành nghề STEM.
TS Nguyễn Thành Hải cũng nêu ra 5 đặc điểm chính của giáo dục STEM để phân biệt với các chương trình khác. Đặc biệt, ông còn nêu ra 6 ngộ nhận tai hại về giáo dục STEM thấy được ở rất nhiều người, chẳng hạn quan điểm cho rằng: giáo dục STEM làm mất đi nền tảng giáo dục xã hội và nhân văn; giáo dục STEM chỉ dạy được cho học sinh trung học, không dạy được cho trẻ mẫu giáo, tiều học; hay cho rằng các chương trình giáo dục hiện nay sẽ bị xóa sổ vì STEM...
Tại buổi giao lưu, tác giả Nguyễn Thành Hải cho rằng quan niệm giáo dục ngày nay xem trọng việc ta "dạy như thế nào" hơn cả "dạy cái gì", và rằng "khi ta gieo được niềm hứng thú cho trẻ, là ta bắt đầu giáo dục STEM rồi đó, bởi nói như Ignacio Estrada, nếu trẻ không thể học theo cách ta dạy, có lẽ ta nên dạy theo cách trẻ học".
Tại buổi giao lưu, TS Nguyễn Thành Hải cũng minh họa sống động về giáo dục STEM bằng cách thổi một hơi làm đầy túi nilon dài hơn 2 mét, một việc làm giản đơn nếu áp dụng STEM
Đây cũng chính là tư tưởng về cách dạy và học STEM được trình bày trong cuốn sách này. Thật thú vị khi biết được giáo dục STEM quan tâm đến óc tò mò dẫn dắt quá trình học của trẻ, và chính óc tò mò ham hiểu biết mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống và sự phát triển trí tuệ của trẻ cả trong giai đoạn đi học và cho cuộc sống trưởng thành về sau.
"Trong một nghiên cứu năm 2007 với hơn 10.000 người từ 48 quốc gia cho thấy đa số đều trả lời rằng cảm giác hạnh phúc quan trọng hơn thành công, trí tuệ, kiến thức, các mối quan hệ, sự giàu có. Trong đó có một chìa khóa đáng tin cậy mang lại hạnh phúc là nuôi dưỡng và thực hành một cảm giác bẩm sinh của chúng ta là óc tò mò ham hiểu biết thế giới xung quanh." - TS. Nguyễn Thành Hải
Cũng tại sách này, bạn đọc sẽ có dịp tìm hiểu về cách giáo dục STEM bằng cách học thông qua khám phá, hay cách đưa nghệ thuật (Art) vào giáo dục STEM để thành STEAM, đưa cả Reading (đọc, giao tiếp) vào nữa để thành giáo dục STREAM...
Đặc biệt, bằng kinh nghiệm của người Việt Nam đầu tiên theo học chương trình tiến sĩ chuyên về giáo dục STEM tại Hoa Kỳ, TS Nguyễn Thành Hải trình bày một cách dễ hiểu và thuyết phục vấn đề "Phát triển tư duy bậc cao cho học sinh trong giáo dục STEM". Bên cạnh đó là kinh nghiệm về xây dựng các câu lạc bộ STEM với 8 bước cụ thể từ kinh nghiệm của Mỹ...
Điều đáng kể nhất vẫn là các kỳ vọng về việc giáo dục STEM sẽ mang lại những lợi ích có tính nền tảng trong xây dựng đội ngũ lao động mới cho thế kỷ 21.
Chương trình nhận được nhiều sự quan tâm từ giáo viên, phụ huynh và các sinh viên sư phạm
"Một yêu cầu của cuộc sống xã hội, nghề nghiệp trong tương lai, khi khoa học công nghệ đã và đang phát triển mạnh mẽ, cùng lúc lại gắn kết, tích hợp với nhau tạo ra một xã hội mà kiến thức, thông tin và ngay cả sản phẩm sẽ tràn ngập cuộc sống.
Con người lúc bấy giờ không chỉ là con người của xã hội đơn giản mà còn phải có tư duy khoa học, gắn kết kỹ thuật, công nghệ và tính logic của toán học. Và việc giảng dạy khoa học STEM (Science - Technology - Engineering - Mathematics) trở thành một yêu cầu trong giáo dục hiện nay".
PGS. TS Phan Thanh Bình