Nuôi dưỡng tâm hồn - khơi nguồn tri thức

Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc - Ảnh: Hoàng Điệp - Báo Tuổi Trẻ

Hồi trước cũng hơi ngại tiếp xúc những cụ đầu râu tóc bạc - phần lớn có "con mắt hiếp đáp" (chữ Nguyễn Khải viết về Trần Dần thì phải), nên đến khi gặp ông, mãi 2 năm trước thì khá ngạc nhiên vì ông khá cởi mở. Tất nhiên vì mình cũng là người của NXB, nơi đã in 12/15 đầu sách của ông, và phải nói là một trong những sách bán khá chạy. Gặp thời, tất nhiên. Nhưng công việc tập hợp và tra cứu đối chứng lại ngần ấy thứ cũng phải kỳ công, nhất là ở vào tuổi 80, cái tuổi mà nhiều người triền miên đau ốm. Nhiều người có ý chê là chưa toàn bích, có chỗ dẫm chân người khác, hoặc thiếu chính xác, nhưng nếu ai đọc mấy cuốn sử ngày xưa thì sẽ thấy thông tin về Hà Nội cổ nó xộc xệch thế nào, và nhất là ướm cái cổ ấy vào hiện trạng bây giờ, không có ngồi đấy mà bịa được. Chí ít thì ông đã mở ra một cách tiếp cận quảng bá cho một Hà Nội xưa rộng rãi, người dân bình thường có chỗ để mà tra cứu. Văn của ông không bay bướm, nhiều quyển cũng khô khan, nhưng nhìn tổng thể thì sáng sủa và ai đọc cũng hình dung được Thăng Long ngày xưa, Kẻ Chợ sau đấy rồi Hà Nội gần đây thay đổi ra sao. Tựa như những cuốn cẩm nang du lịch ngắn gọn, không sa đà vào rừng rậm thông tin làm mệt đầu người nhập môn "Hà Nội học". Yêu Hà Nội là một chuyện, có phương pháp làm việc và sự cần mẫn lại là chuyện khác.

Nhà ông ở phố Ngô Quyền, cái nhà kiểu cơi ra từ sân sau một biệt thự cũ, sách rải từ bàn ăn đến gác xép. Ông thuộc dạng người minh mẫn, nói chuyện không có cái kiểu người già đai đi đai lại một ý sợ người ta quên mất hoặc chính mình quên, càng không có chuyện lần sau lặp lại chuyện lần trước. Ông có ngoại hình khá "ăn hình" nhưng không kiểu đỏm dáng như mấy vị người quen của giới truyền thông. Văn của ông mô phạm nhưng ông là người nói chuyện khá hóm hỉnh.

Hóa ra ông có đọc sách của tôi. May là ông cũng dành lời khen, và cũng cười cười bảo "Hà Nội học đấy". Ông cũng chừng như hiểu những cái sự bất toàn của việc nghiên cứu Hà Nội, bình tĩnh tiếp nhận những phê bình từ nhiều phía và nhẫn nại làm sách. Hồi cuốn 1000 năm Thăng Long – Hà Nội dày 1066 trang ra, có phản hồi về việc thiếu Mục từ (index), ông cũng rất mau chóng cập nhật và chỉnh sửa ngay cho lần tái bản. Ông có nói sẽ viết bài giới thiệu cho sách của tôi, nhưng giờ thì không kịp nữa rồi. Chúc ông vui vầy với các cụ văn nhân yêu HN - Trần Huy Liệu, Nguyễn Văn Uẩn, Trần Huy Bá... của một cõi núi Nùng sông Nhị, một thời thành cổ Thăng Long đầy huyền hoặc suốt dải Ngọc Hà lên đến Đại Yên, Vĩnh Phúc.

NGUYỄN TRƯƠNG QUÝ