Thật sự là suốt một buổi sáng, tôi bị cuốn vào vòng mê hoặc của cuốn Đức Phật, Nữ Chúa và điệp viên. Tôi bị thôi miên, mê mị đi trong vòng vây của một không gian lịch sử, văn hóa của cái xứ Ấn Độ huyền bí xa xôi mà nhờ Hồ Anh Thái đã trở nên không còn cách trở. Nghệ thuật tiểu thuyết của Thái đúng là đã tạo ra được một khoảng không khép kín, không cho người đọc là tôi được một phút lơ là, ra khỏi vòng cương tỏa của ý tưởng và chữ nghĩa. Rõ ràng đây là một cuốn sách rất hay cả về nghĩa lý và văn chương! Được như thế là nhờ cái khối hiểu biết quảng bác được vận dụng một cách minh triết nhuần nhuyễn hài hòa, phải kể đến những yếu tố cơ bản có ở trong nghệ thuật kể chuyện của tác giả. Đầu tiên rất đáng kể là hệ thống ngôn ngữ tương thích vừa giàu có vừa chuẩn mực với mỗi khung cảnh, tình huống, hoàn cảnh. Thứ nữa là cái giọng kể tự nhiên hóm hỉnh và tài hoa. Người cất tiếng kể mà như câu chuyện tự nó kể ra cho người nghe.
Câu chuyện từng khúc đoạn một lần lượt được kéo căng ra, được nâng cấp với bao nhiêu là tình tiết đặc sắc dồn dập mà lại được kể một cách nhẩn nha đủng đỉnh nên luôn giữ được sức hấp dẫn của người đọc. Đơn cử là câu chuyện về Nữ Chúa Manju và cuộc đời ba chìm bảy nổi chín lênh đênh, đầy sức cuốn hút và giàu tính nhân văn của nàng. Viết văn, đọc văn đến trình độ nào thì cảm nhận được sức năng của cái tình cái lý ẩn chứa ở trong mỗi câu văn. Chữ của Thái thật hay. Tên cảnh vệ ôm chặt chỗ hiểm nhảy lên như choi choi. “Nó không còn tạo nghiệp được nữa” (trang 52). Chữ tạo nghiệp ngộ ghê! Có cả trăm ví dụ như thế khi đọc đến tôi đã dừng lại tủm tỉm cười một mình. Hóm hỉnh, dí dỏm là phẩm chất đặc sắc hiếm hoi mà Thái rất dồi dào. Nó là sản phẩm của trí tuệ, của sự đĩnh ngộ, trời ban phát quá ư dè dặt, cố gắng nhân tạo không được. Viết cái gì cũng thế. Cái duyên văn tự ở Thái đã tiềm tàng từ bao năm nay rồi. Không còn nghi ngờ gì nữa, một lần nữa Hồ Anh Thái đã là một nhà văn lớn về tầm vóc văn hóa và văn chương của nước ta. Phải là một bản lĩnh lớn, Hồ Anh Thái mới xử lý thành công một đề tài và một chủ đề mang tính thẩm mỹ cao như thế!
Tiếc là sức khỏe, sức viết của tôi hồi này không viết dài hơn được. Vả lại lời bạt của nhà nghiên cứu Lê Thị Hường đã quá hay. Nên chỉ nói được mấy cảm nghĩ vụn để chúc mừng thành công vượt trội này của Hồ Anh Thái.
