Trong phần trả lời email giao lưu cùng bạn đọc, nhà văn Lý Lan đã tiết lộ một thông tin đặc biệt như thế. Cụ thể ra sao, xin các bạn hãy theo dõi phần giao lưu dưới đây nhé, và nếu chưa cảm thấy thỏa mãn, hãy tiếp tục “truy vấn” nhà văn Lý Lan nhé. Chúng tôi quyết định gia tăng thêm thời gian nhận email giao lưu theo yêu cầu của bạn đọc, hãy gửi thư về hp7@nxbtre.com.vn. Những câu hỏi giao lưu tiếp theo, xin mời các bạn đón đọc.
1. Trong quá trình dịch truyện Harry Potter, cô đã rơi vào thế bí bao giờ không? Những lúc đó, cô tham khảo ý kiến của ai?
Khi tác giả chơi chữ thì hơi khó dịch vì giữ lời thì mất ý giữ ý thì mất lời, lúc đó cũng kể là “bí” nếu không chọn được cách chơi chữ tiếng Việt tương đương. Khi có nghi ngờ thắc mắc tôi chủ yếu tham khảo trên mạng và cậu bé hàng xóm.
2. Sống trong thế giới của Harry Potter suốt thời gian dịch thuật, có lúc nào cô mâu thuẫn với chính tác giả Rowling không? Tác giả Rowling và Harry Potter đã ảnh hưởng thế nào đến sự nghiệp văn chương cũng như suy nghĩ của cô trong văn chương, cuộc sống?
Tôi không sống trong “thế giới của Harry Potter”. Dịch là một công việc trong nhiều công việc khác nhau tôi đã làm. Tôi tôn trọng tác giả cuốn sách mình dịch, người ta viết sao mình dịch vậy, có gì đâu mà mâu thuẫn? Khi tập trung dịch Harry Potter trong một thời gian ngắn (như 1 tháng rưởi cho tập 6 và 2 tháng cho tập 7 này chẳng hạn) thì tôi tạm gác những công việc khác lại và mỗi ngày làm việc nhiều giờ hơn, hơi căng thẳng. Nhưng xong việc này thì tôi lại làm tiếp những việc khác và trở lại nhịp sống bình thường. Tôi nghĩ công việc dịch thuật cũng có ảnh hưởng đến cuộc sống của tôi như hầu hết những việc khác tôi đã làm như dạy học, viết báo, làm thơ, trồng rau, nấu bếp, dạo chơi. Mà cái gì có tác động đến cuộc sống của tôi thì có thể tác động đến văn chương của tôi.
3. Nếu là Rowling, cô có nghĩ Harry Potter nên kết thúc ở tập 7 trong khi nó vẫn đang là bộ truyện ăn khách nhất thế giới? Theo cô, kết thúc câu chuyện như thế là đúng thời cơ để bộ Harry Potter vĩnh viễn đi vào lòng người đọc chưa? Nếu là Rowling, cô có thích viết tiếp tập 8 của Harry Potter không?
Bà Rowling đã kết thúc bộ truyện ở cuối tập 7 rồi. Nếu là Rowling thì có lẽ ai cũng làm như bà thôi.
4. Cũng là một fan của Harry Potter, cô có nóng lòng như toàn thể fan Việt Nam chờ đón tập 07 tiếng Việt ra đời không, trong khi chính là người đã “đỡ đầu” cho Harry ra đời tại Việt Nam? Cô có thích được gọi là la Marraine d'Harry Potter ?
Tôi không “nóng lòng” lắm, nhưng tất nhiên là tôi cũng trông chờ bản tíêng Việt ra đời. Thật ra tôi chỉ giới thiệu Harry Potter với độc giả Việt
5. Cô có “bắt giò” bà Rowling chi tiết nào trong số 07 tập Harry Potter không? Cô có thể cho biết đó là chi tiết nào?
Để coi… hình như không.
6. Cô có thể cho cháu xin một tấm hình có chữ ký của cô được không?
Không, cháu à.
7. Em muốn hỏi nhà văn Lý Lan: Cô có nghĩ rằng từ khi đến với Harry Potter, cuộc đời của cô cũng đã trở thành 1 cuộc phiêu lưu?
Không. Dịch sách không có gì phiêu lưu cả. Mà ngược lại, đó là công việc rất công thức theo cách làm việc của tôi: Trước khi bắt tay vào dịch tôi đọc thật kỹ cuốn sách, tìm hiểu về tác giả và dư luận cùng tất cả những gì liên quan đến tác phẩm, chọn một giọng văn phù hợp, tính toán thời gian, lập thời khoá biểu ngày nào dịch chương nào, vừa làm vừa tham khảo và ghi chú, vừa dịch vừa đọc lại ở vị trí độc giả, luôn có ý thức tỉnh táo là mình chỉ làm cái cầu ngôn ngữ. Bằng cách làm việc này tôi luôn biết sắp tới là cái gì, chung cuộc sẽ ra sao, nên không thấy có chút xíu tính chất phiêu lưu nào trong “cuộc đời” tôi cả.
Hẳn giờ này cô đã biết tác giả JKRowling vừa tung ra tin tức cụ Dumbledore là gay.
Với góc nhìn của một nhà văn kiêm dịch giả, cô có nhận định gì về vấn đề này?
Một số cư dân mạng không tán đồng với việc cung cấp thông tin đó. Vấn đề không phải là kỳ thị dân đồng tính, mà là vì thông tin đó không bổ sung được gì trong truyện.
Nếu tác giả muốn cho cụ ấy là người đồng tính, vì sao lại không đưa hẳn luôn vào trong truyện mà chỉ nói lại trong interview? Theo góc nhìn đó, có phải các nhân vật trong truyện hòan tòan không biết gì về thông tin này hay không? Và vì thế, cung cấp thông tin này không lảm nổi bật lên cái giá trị 'mà giả sử như là có' rằng: ca ngợi một người đồng tính có tài đức được muôn người kính trọng (vì khả năng của họ chứ không phải vì giới tính). Tác giả đã không làm được như thế khi không đưa chi tiết này vào trong truyện.
Một tác giả thành công có phải nên CHỨNG MINH cho người đọc thấy thay vì KỂ LẠI cho người nghe không? Vì những lời phát ra ngòai môi sẽ bị lãng quên theo năm tháng. Những gì còn lưu lại trên trang giấy mới là thực sự.
Chi tiết này rồi cũng sẽ bị quên đi.
Vậy có ích gì khi đưa ra nó ngòai việc hạ thấp hình ảnh cụ Dumbledore?
Thông tin này, cũng giống như những thông tin khác liên quan đến hậu vận các nhân vật khác trong truyện mà tác giả “tiết lộ” trong những cuộc phỏng vấn hay giao lưu với độc giả, là những chuyện ngoài trang sách. Ví dụ một hoạ sĩ đã hoàn tất bức tranh một nhành mai, khi trò chuyện với khách thưởng lãm, hoạ sĩ nói về gốc cây, thì điều đó không nâng cao hay hạ thấp nhành mai trong tranh, vì giá trị thẫm mỹ của bức tranh không nằm ở ngoài khung tranh. Tôi không nghĩ bà Rowling có ý “ca ngợi một người đồng tính” và tôi cũng không thấy giới tính của nhân vật “hạ thấp” hình ảnh của nhân vật đó. Tôi nghĩ thành công đáng kể của bà Rowling là tạo dựng được một thế giới phi thường để cho mọi sự dị biệt là bình thường. Cũng giống như vấn đề chủng tộc trong Harry Potter, bà Rowling có một quan điểm phóng khoáng, cởi mở và dung hoà đối với vấn đề giới tính: nếu không nên kỳ thị phù thủy gốc Muggle, phù thủy thuần chủng, và phù thủy lai, thì cũng chớ coi trọng việc một người là nam hay nữ hay đồng tính. Nếu bạn sống đến … 150 tuổi như cụ Dumbledore, hay một nửa số tuổi của cụ cũng được, bạn sẽ thấy sự khác biệt giới tính không đáng kể nữa.
9. Có lẽ cô được biết đến nhiều nhất qua vai trò là người dịch Harry Potter bản tiếng Việt, vậy sau khi HP kết thúc cô có, hay đã từng ấp ủ và bây giờ sẽ bắt tay vào viết 1 quyển sách, một câu truyện nào đó cũng gần gần như cậu bé phù thủy Harry Potter không?
Tôi đang viết thử truyện nhái Harry Potter, để rồi coi nó ra sao. Đây mới thiệt là một cuộc phiêu lưu.
10. Một câu hỏi bên lề một chút là ngoài việc dịch các tác phẩm nước ngoài qua tiếng Việt thì cô có dịch tác phẩm văn học Việt Nam nào qua các ngôn ngữ khác chưa?
