Nuôi dưỡng tâm hồn - khơi nguồn tri thức

Lần đầu tiên trong danh sách các tác giả đoạt giải thưởng Văn học tuổi 20 lần III 2005 vừa được công bố có sự hiện diện của một cây bút đang học tập, sinh sống ở hải ngoại. Đó là Phan Việt hiện đang học tập và làm việc tại Mỹ. Ngay sau khi giải thưởng được công bố, Người Viễn Xứ đã có cuộc trò chuyện với tác giả nữ trẻ này... Ban tổ chức gồm ba thành phần: NXB Trẻ, Báo Tuổi Trẻ và Hội nhà văn TP.HCM trong buổi công bố giải sáng 19-8 đã đánh giá cao kết quả cuộc vận động sáng tác lần này, với ba tác giả (hai giải nhì): Hồng Hạnh, Phan Việt, Trương Anh Quốc đều là những gương mặt hoàn toàn mới của VH tuổi 20.

"Tác giả Hồng Hạnh trước đây chưa dự thi nhưng có cộng tác với một số báo, và chúng tôi bất ngờ khi nhận thấy bút pháp của cô tiến bộ vượt bậc khi xuất hiện trong cuộc thi này” - nhà văn Nguyễn Đông Thức - thành viên ban chung khảo nhận xét như vậy.

“Bài học đầu tiên” là câu chuyện dài của một giáo viên mới đi dạy, nhưng kết cuộc sau một năm là bỏ nghề. Kết cấu truyện gồm 12 chương theo 12 tháng và những sự kiện tình tiết được trình bày hấp dẫn. Đó là tiết lộ khái lược của ban giám khảo về nội dung tác phẩm giải nhất lần này.

Một tác giả đáng quan tâm nữa là Phan Việt - nghiên cứu sinh ngành chính sách xã hội - đại học Chicago- Hoa Kỳ - với tập truyện ngắn được ban giám khảo đặt tên là Phù phiếm truyện. Phan Việt có giọng văn của một trí thức trẻ có nền tảng văn hóa Việt vững chắc và một kiến thức văn học cũng như khả năng chuyển tải ý tưởng tốt.

Sự tham gia của Phan Việt và Dương Thụy trong giải thưởng lần này chứng tỏ giới trí thức trẻ đã quan tâm đến Văn học tuổi hai mươi và họ chứng tỏ được khả năng sáng tác. Trong đó lần đầu tiên có một du học sinh Việt Namtham gia cuộc vận động sáng tác này từ nước ngoài. Đây cũng là điểm mới của giải thưởng Văn học tuổi hai mươi lần này.

Điều thú vị trong khi công bố giải là “Quỹ mãi mãi tuổi hai mươi” đã quyết định trích 20 triệu trong quỹ giải thưởng Nguyễn Văn Thạc (vừa thành lập - sẽ trao cho tác phẩm văn học xuất sắc hàng năm vào tháng 7) tặng cho Trần Thị Hồng Hạnh - giải nhất VH tuổi 20 năm nay. Như vậy, tổng số tiền Hồng Hạnh nhận được sẽ là 45 triệu thay vì chỉ có 25 triệu tiền giải nhất.

Về phía NXB Trẻ, hiện nay bộ phận sản xuất đang gấp rút hoàn thành bản thảo các tập bản thảo văn học được giải và một số bản thảo vào chung khảo được đánh giá cao để in thành sách - phục vụ trong buổi lễ trao giải dự kiến sẽ tổ chức vào 1-9 tại hội trường báo Tuổi Trẻ. Các tác phẩm văn học đợt này, khi in thành sách, NXB Trẻ có hợp đồng sử dụng tác phẩm đoạt giải với từng tác giả, và trên sách ghi rõ: tác giả giữ bản quyền. 

Nhận xét của nhà phê bình văn học HUỲNH NHƯ PHƯƠNG -  Phó ban chung khảo

"Những tác phẩm dự thi năm nay rất đa dạng về nội dung lẫn bút pháp. Đặc biệt, lần đầu tiên giải nhất thuộc về truyện vừa (trước đây, giải nhất thuộc về tập truyện ngắn của Nguyên Hương và Nguyễn Ngọc Tư) và lại thuộc về một cây viết chưa xuất hiện nhiều trong đời sống văn học.

Đặc biệt những cây bút đoạt giải lần này như Hồng Hạnh, Phan Việt, Dương Thụy...đã được chuẩn bị kỹ về vốn sống và văn hóa, văn của họ vì vậy mở ra được một chiều kích mới cho văn học.

Cũng như hai cuộc thi trước, cuộc thi văn học tuổi 20 lần 3 có nhiều tác phẩm viết về con đường lập nghiệp, những trăn trở, thử thách của giới trẻ khi vào đời và một số tác phẩm trong số này đã đoạt giải.

Có thể chia ra 2 xu hướng chính: một xu hướng cũng khai thác vấn đề quen thuộc của tuổi trẻ khi bước vào đời theo bút pháp truyền thống nhưng dày dặn hơn về chất sống như Ngũ tử cướp cái  (Trần Quốc Toàn), Ngã ba (Nguyễn Thi Việt Nga), Lạc chốn thị thành (Phạm Thị Phong Điệp)..; xu hướng thứ hai là những tác phẩm có tìm tòi về bút pháp và thể hiện những nội dung hiện đại hơn như cuộc sống của những người trẻ từng đi du học và làm việc ở nước ngoài, nhân viên văn phòng, tình yêu thời @....như Phù phiếm truyện (Phan Việt), Hành trình của những người trẻ (Dương Thụy), Sóng biển rì rào (Trương Anh Quốc)...

Riêng tác phẩm đoạt giải nhất - Bài học đầu tiên đã đề cập đến những vấn đề nóng bỏng của đời sống hiện nay bằng một cách viết lôi cuốn chắc chắn sẽ tạo được hiệu ứng xã hội tích cực". 

Khám phá mới về những hoài bão, tâm trạng của lứa tuổi thanh niên

Tác phẩm văn học cần phải được thử thách của thời gian và của đông đảo công chúng bạn đọc, nhưng ban giám khảo chúng tôi là những người đầu tiên tiếp xúc với bản thảo, đã đọc kỹ, bàn bạc thảo luận, và chúng tôi thật sự vui mừng thấy một số lượng lớn bản thảo từ mọi miền đất nước gởi về, các tập truyện ngắn và tiểu thuyết đa dạng phong phú về đề tài và chủ đề, có những tìm tòi khám phá mới về các thủ pháp nghệ thuật. Trong tình hình khó khăn của văn hóa đọc trước sự tấn công của nhiều phương tiện thông tin nghe nhìn khác, điều ấy chứng tỏ văn học không mất đi mà ngày càng phát triển mạnh mẽ, không gì thay thế được văn học trong việc miêu tả một cách sâu sắc tâm tư tình cảm con người.

Tác phẩm đoạt giải cao là những bài học đầu tiên của một người trẻ tuổi bước vào đời, những tâm tư tình cảm chia sẻ với bạn bè đồng sự, chuyện đời trắng đen tốt xấu, lẽ phải và sự bất công, điều hay lẽ thật và sự tha hóa tâm hồn con người.