Sốc phản vệ (còn gọi là choáng phản vệ) là một phản ứng dị ứng rất nặng khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng (còn gọi là dị ứng nguyên hay kháng nguyên) và khi phản ứng dị ứng này xảy ra nếu không phát hiện và xử trí cấp cứu kịp thời người bệnh có thể tử vong.
Nguyên nhân thường hay gặp gây ra sốc phản vệ là do dùng thuốc, đặc biệt dùng dạng thuốc tiêm chích. Có người khi được tiêm thuốc kháng sinh như penicillin, streptomycin và một số kháng sinh khác, chỉ 1-2 phút sau là tím tái, co thắt khí quản, mạch nhanh, suy hô hấp và rồi trụy tim mạch, tụt huyết áp, hôn mê và nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ tử vong.
Ta cần biết, một trong những chất sinh học có tên histamin giữ vai trò quan trọng trong sốc phản vệ. Bình thường histamin tập trung nhiều trong các tế bào bạch cầu (đặc biệt là tế bào mast hay còn gọi dưỡng bào) và kết hợp với một chất sinh học khác là heparin (gọi là phức hợp histamin-heparin) không biểu lộ độc tính nào cả chỉ khi cơ thể gặp dị ứng nguyên (như thuốc) sẽ sinh ra kháng thể chống lại. Phản ứng giữa kháng thể và dị ứng nguyên quá mãnh liệt sinh ra rối loạn, tế bào chứa phức hợp
histamin-heparin bị kích thích phóng thích ra histamin dạng tự do và gây ra những triệu chứng trầm trọng gọi là sốc phản vệ. Bệnh nhân sốc phản vệ cần được cấp cứu cho tiêm thuốc adrenalin (để nâng và duy trì huyết áp), thuốc glucocorticoid (như methylprednisolon), thuốc kháng histamin (như promethazin) để trị dị ứng, thở oxy và thông khí tốt v.v...
Biết được dùng thuốc có thể gây ra sốc phản vệ, ta phải đặc biệt thận trọng trong sử dụng thuốc, nếu được chỉ nên dùng dạng thuốc uống, hết sức tránh dùng dạng thuốc tiêm.
