Đọc "Thế giới phẳng" của Thomas Friedman. (Phần 2)
Cập nhật ngày:
12/09/2006
Phần II : Các Nước Đang Phát Triển Phải Làm Gì Trong Một Thế Giới Phẳng?
Friedman gọi kỷ nguyên toàn cầu hoá hiện nay là “ Toàn cầu hoá 3.0 “. Nó tạo ra một động lực mới cho phép các cá nhân trên khắp thế giới cọng tác và cạnh tranh trên thị trường toàn cầu . Trong điều kiện đó, ông cho rằng các nước đang phát triển muốn thành công phải biết nhìn lại mình để có một đánh giá trung thực và đúng mức . Ong nói : “ Một đất nước, cũng như người dân và giới lãnh đạo cần phải thẳng thắn với chính bản thân họ, phải nhìn nhận rõ ràng và chính xác họ đang ở đâu trong tương quan với các nước khác và trong mối quan hệ với mười nhân tố làm phẳng. Họ cần phải tự hỏi : Đất nước của tôi có thể tiến đến đâu hoặc bị bỏ xa như thế nào trong quá trình làm phẳng của thế giới, và có thể thích ứng và khai thác những lợi thế của hệ thống thế giới phẳng đến mức nào trong quá trình hợp tác và cạnh tranh ?”
Đây chính là những vấn nạn chủ chốt của những cộng đồng dân tộc đang có hoài bão tiến bộ, không chấp nhận tình trạng tụt hậu của đất nước . Đối với những vấn nạn này, Friedman đã cung cấp những lời giải thoả đáng . Ong cho rằng một chiến lược phát triển quốc gia đúng đắn cần tập trung vào 3 yếu tố cơ bản để thực hiện được một sự đổi mới mà ông gọi là đổi mới theo chiều sâu . Thứ nhất, xây dựng một cơ sở hạ tầng kỹ thuật tốt , từ băng thông Internet đến điện thoại di động giá rẻ, sân bay và đường sá hiện đại …. và một cơ chế hỗ trợ và khuyến khích tích cực nhằm cho phép sự tiếp cận dễ dàng của công chúng với các phương tiện hạ tầng này để tạo nên sự kết nối ngày càng nhiều giữa các tổ chức và công dân của quốc gia với nền tảng thế giới phẳng. Xây dựng một cơ sở hạ tầng kỷ thuật tốt không phải là việc quá khó, nhưng thiết lập một cơ chế khuyến khích hỗ trợ người dân tiếp cận các cơ sở kỷ thuật này một cách thông thoáng , cởi mở, với giá rẽ lại không phải là điều dễ dàng. Nó đòi hỏi các nhà lãnh đạo đất nước thấu hiểu và tin vào một thế giới phẳng và cho phép mọi sự diễn ra phù hợp với tiến trình đó.
Thứ hai, xây dựng một nền giáo dục tiên tiến , ngang tầm với các tiêu chuẫn của thế giới nhằm đào tạo ngày càng nhiều người có tư duy sáng tạo , có kỷ năng đầy đủ để có thể làm việc trong hệ thống thế giới phẳng , tương tự trường hợp các chuyên viên kế toán người An có thể khai thuế cho các doanh nghiệp Mỹ . Friedman nêu trường hợp thành công của Ireland Ireland Luxembourg
Thứ ba, tổ chức việc quản trị vĩ mô tốt , từ việc xây dựng một hệ thống quản lý hành chánh trong sạch, hiệu quả , một hệ thống pháp luật công bằng và dễ hiểu theo chuẫn mực thế giới , một chính sách tiền tệ và tài chánh thích hợp , đúng đắn có thể hỗ trợ một cách hữu hiệu nhất cho các doanh nghiệp và công dân của mình , giúp họ làm việc với năng suất cao nhất trong thế giới phẳng . Ong trích dẫn báo cáo của IFC ( Công Ty Tài Chánh Quốc tế thuộc Ngân hàng Thế Giới ) so sánh cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp giữa các nước : “ Mất 2 ngày để mở 1 công ty ở Australia, 203 ngày ở Haiti và 215 ngày ở Cộng hoà Dân chủ Congo. Không mất tiền để mở 1 công ty mới ở Đan mạch, nhưng ở Campuchia phải mất số tiền bằng 5 lần thu nhập bình quân đầu người và ở Sierra Leone là hơn 13 lần. Hồng Kông, Singapore Syria
Friedman còn lưu ý về một sai lầm thướng mắc phải trong chiến lược phát triển kinh tế ở nhiều nước đang phát triển : vì mục tiêu giải quyết công ăn việc làm , giảm tỷ lệ thất nghiệp, nhiều nước đã duy trì một khu vực doanh nghiệp quốc doanh lớn, sử dụng nhiều lao động nhưng làm việc với mức lương thấp và năng suất lao động kém . Hậu quả là đầu tư không hiệu quả, nợ nần chồng chất , nền kinh tế quốc gia bị hao hụt tài nguyên, hao tỗn nội lực và mất đi năng lực cạnh tranh cần thiết . Friedman cho rằng giải quyết công ăn việc làm không phải là mục tiêu duy nhất mà các quốc gia phải nhắm tới và cũng không quá khó để họ đạt được , nhưng tăng năng suất và hiệu quả lao động để tăng thu nhập cho người lao động và tăng cường lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp và của quốc gia mới là mục tiêu thiết yếu có tính chất sinh tử hơn .Ong nhấn mạnh “ thay vì bảo vệ công ăn việc làm trong các dây chuyền sản xuất với giá rẻ, nên chú trọng vào việc tạo ra các việc làm có giá trị gia tăng cao. “ Cạnh tranh bằng nhân công giá rẽ không phải là một sự cạnh tranh tốt và cũng không phải là một chiến lược tốt trong lâu dài . Hiện nay, Trung Quốc đang lập ra một mức sàn cho toàn cầu không chỉ về lương thấp, mà cả về luật lao động lỏng lẻo, và các tiêu chuẫn làm việc thấp. Đó là điều mà các nhà phân tích kinh tế gọi là “ Giá Trung Quốc “và điều đó đang trở thành một tiêu chuẫn ảo về lợi thế cạnh tranh đang làm lạc hướng các nước đang phát triển . “ Điều đáng sợ là Trung Quốc không thu hút nhiều đầu tư toàn cầu chỉ bằng việc chạy đua với mọi người xuống mức đáy. Đây chỉ là một sách lược ngắn hạn. Trung Quốc cũng thực sự chú trọng đến việc cải tiến chất lượng và tăng năng suất “. Ở điểm này , họ đang bỏ xa các nước đang phát triển khác .
Nền văn hoá của một dân tộc cũng là yếu tố quan trọng quyết định sự thích nghi của quốc gia với xu thế đổi mới theo chiều sâu của mô hình thế giới phẳng. Friedman viện dẫn lập luận của nhà kinh tế học David Landes trong quyển The Wealth and Poverty of Nations ( Sự giàu có và nghèo khó của những quốc gia ) cho rằng nhân tố chủ chốt cho sự tiến bộ công nghiệp hoá của mỗi quốc gia là “ tiềm năng văn hoá của đất nước, đặc biệt là khả năng đất nước đó tiếp nhận các giá trị lao động cần cù, tiết kiệm, trung thực , kiên trì và nhẫn nại, cũng như khả năng mở cửa đổi mới, tiếp thu công nghệ mới và bảo đảm quyền bình đẳng cho phụ nữ ”. “ Friedman cũng dẫn lời của Jerry Rao , người An, Tổng giám đốc điều hành của MphasiS , cho rằng “các nền văn hoá mở và sẵn sàng thay đổi có lợi thế lớn trong thế giới này”. Trong kỷ nguyên toàn cầu hoá , đã có nhiều quốc gia chọn lựa sách lược mở cửa về kinh tế nhưng đóng cửa về văn hoá để giữ cái mà họ cho rằng bản sắc văn hoá của dân tộc . Nhưng sự đóng cửa về mặt văn hoá , “ thiếu tin tưởng vào những người lạ “, lại luôn luôn trở thành một bức tường khó vượt , ( tạo ra một phí tỗn lớn về thời gian và tiền bạc ) trên con đường tiếp nhận đầu tư, tiếp thu công nghệ và hợp tác làm ăn với các nước khác. Điều đó rất nguy hiểm vì nó sẽ dẫn đến sự thất bại của quốc gia trong một thế giới phẳng . Trong bài viết về “ Bản Sắc và Toàn cầu Hoá “ ( Doanh Nhân Cuối Tuần số 160, 18/8/2006 ), giáo sư Cao Huy Thuần đã nhận định “ Một nền văn hoá co cụm là một nền văn hoá yếu, biết trước mình sẽ thua “. Do đó, cách xử lý khôn ngoan hay không về văn hoá của mỗi cộng đồng dân tộc trong một thế giới phẳng sẽ quyết định trong tương lai vị trí của họ trên nấc thang thịnh vượng của toàn hành tinh. John Rose, Giám đốc điều hành Công ty Rolls Royce nhận định rằng : “ Trong thế giới phẳng, chúng ta sẽ càng ít đề cập về “ các quốc gia phát triển, đang phát triển và kém phát triển “ mà nói nhiều hơn đến “ các quốc gia thông minh, thông minh hơn và thông minh nhất “.
Cuối cùng, chúng ta hãy nghe lời khuyên quan trọng của Friedman đối với Mexico Mexico
Huỳnh Bửu Sơn
(Theo "Doanh nhân Sài Gòn cuối tuần)
