Nuôi dưỡng tâm hồn - khơi nguồn tri thức

1. Cánh đồng bất tận

Đây là tác phẩm tiêu biểu và nổi tiếng nhất của Nguyễn Ngọc Tư đã làm nên tên tuổi của cô. Tác phẩm đã nhận được giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam 2006, sau đó tiếp tục nhận giải thưởng văn học Asean 2008 và được chuyển thể thành bộ phim cùng tên vào năm 2010.

Cành đồng bất tận là tuyển tập 14 truyện ngắn, mỗi câu chuyện kể về một mảnh đời khác nhau của những người dân miền quê sống cơ cực, lam lũ men theo bờ sông nơi đã từng là quê hương của tác giả. Bao trùm cả tác phẩm là một không khí u buồn, cái khổ cực, héo hon của những người nông dân nghèo được tác giả khắc họa hết sức tăm tối và chân thực. Bi kịch được tác giả đẩy lên cao trào khiến người đọc đôi lúc cũng cảm thấy nhói tim.

2. Khói trời lộng lẫy

Ở Khói trời lộng lẫy, người ta dễ dàng bắt gặp những mảnh đời bất hạnh, đặc biệt là người phụ nữ. Có lẽ tư tưởng trọng nam khinh nữ đã ăn sâu vào máu của những người ở thế hệ cũ nhất là những người sống ở những vùng quê hẻo lánh. Các tập truyện trong Khói trời lộng lẫy đều xoay quanh cuộc đời và sự bất công đối vơi thân phận của những người phụ nữ được tác giả khắc họa hết sức chân thật.

Cũng như bao cuốn sách khác của Nguyễn Ngọc Tư, giọng văn bình dị, mộc mạc, chân thật, xúc tích khiến cho người đọc cứ mãi day dứt không thôi.

3. Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư

Tạp văn Nguyễn Ngọc Tư là tuyển tập những mẫu truyện ngắn về cuộc sống của người dân ở Cà Mau. Văn của cô chân thật đến nỗi có thể vẽ ra một bức tranh sống động khiến cho người đọc tự trải nghiệm một cuộc sống yên bình, giản dị của người dân tại nơi cực Nam của Tổ Quốc.

4. Gáy người thì lạnh

Câu chuyện đan xen giữa quá khứ và hiện tại, giữa hai miền thời gian đó, những chuyến rong ruổi, dù ngắn, qua ngóc ngách của làng quê hiện tại, đã giúp nhà văn viết nên những chi tiết hiện thực gây nhói buốt.

Xuyên suốt các tập truyện là những câu chuyện thấm đẫm tình người, sự tha thứ, tin tưởng, chờ đợi hay chỉ là một sự quan tâm nhỏ nhặt cũng được Nguyễn Ngọc Tư thể hiện lại hết sức chân thật. Ngoài ra, chuyện còn đề cao tình mẫu tử thiêng liêng, sự hoài niệm về một đất nước còn nằm trong giai đoạn khó khăn, nghèo khổ, sự nghèo khó, cơ cực của tầng lớp nông dân, sự thật phũ phàng của cuộc sống.

5. Đảo

Đảo được đánh giá là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Ngọc Tư. Đảo là tuyển tập các truyện ngắn gồm 16 câu chuyện. Nội dung trong mỗi câu chuyện đều ẩn chứa những nỗi buồn, những đau thương, những mất mát và ẩn sau những câu chuyện nhói lòng ấy vẫn ẩn chứa tình người mộc mạc trong cái nhìn cảm thông của tác giả.

Tựa đề Đảo cũng như một ẩn ý của tác giả, Đảo - Tựa đề ngắn gọn nhưng bao hàm nhiều ý nghĩa: từ phía là nước, nhìn tới nhìn lui cũng chỉ thấy một mình nhỏ bé như chấm tròn thấy trên bản đồ, quanh năm chỉ thấy mưa, gió, giông lạnh,… hoang lạnh đến vô cùng, nó thể hiện sự sự cô đơn, mất mát, cay đắng bẽ bàng luôn mưu cầu hạnh phúc đơn sơ, trần tục nhưng không đạt được, nỗi buồn cứ luôn vây quanh các nhân vật khiến họ không thể nào thoát ra khỏi vũng lầy của sự đau đớn triền miên, bất tận đó.

6. Ngọn đèn không tắt

Ngọn đèn không tắt là tập truyện đầu tay của Nguyễn Ngọc Tư, cũng là tác phẩm đánh dấu bước ngoặt lớn trong sự nghiệp cầm bút của chị khi dành Giải I Cuộc thi Văn học tuổi hai mươi lần II (2000).

Tác phẩm là tuyển tập 7 câu chuyện ngắn, tuy không xuất sắc như các tác phẩm sau này của cô, nhưng tác phẩm lại quá thành công đối với một sản phẩm đầu tay.

Tác phẩm là những tập hợp của những điều bình dị nhất trong đời sống của người dân ở Nam Bộ, không có những xung đột to tát, cũng chẳng có quá nhiều bài học cao siêu. Xuyên suốt tác phẩm chỉ là những câu chuyện về những mảnh đời nho nhỏ ở xóm này, chợ nọ, chất văn trong trẻo, gần gũi đã khiến tác phẩm không quá ám ảnh da diết như các tác phẩm sau này của cô.

7. Sông

Là tiểu thuyết đầu tay của Nguyễn Ngọc Tư, Sông kể về những mảnh đời gắn kết vô hình bởi một dòng chảy. Dòng sông chính là hình ảnh tượng trưng của một đời người. Khác với các tản văn, truyện ngắn trước đây của Nguyễn Ngọc Tư, Sông là thể loại tiểu thuyết đầu tiên của cô.

Tác phẩm như một sự đổi mới hoàn toàn phong cách viết của Nguyễn Ngọc Tư. Nó trần nhưng không tục, nó bình dị, đời thường nhưng không thô bỉ. Vẫn là chất giọng đặc trưng của Nam Bộ ấy, cô đã miêu tả cuộc đời của những người đã bị dìm chết bởi lòng sông sông lạnh biếc bằng một giọng văn sắc nét, dửng dưng, hờ hững.

8. Giao thừa

Giao thừa là tác phẩm thứ ba trong sự nghiệp văn học của cô, sáng tác năm 2003 và tái bản vào năm 2012. Tác phẩm là tuyển tập 17 mảnh đời được khắc họa rõ nét trong 17 câu chuyện ngắn.

Giao thừa là ngày cuối cùng của năm cũ và là sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, cũng như bối cảnh chính trong tác phẩm là đất nước sau chiến tranh. Giao thừa là nỗi buồn chung của đất nước sau ngày thống nhất, buồn vì sự nghèo đói, bế tắc và khổ cực của cuộc đời nhưng vẫn toát lên vẻ chân chất, thật thà của người dân Nam Bộ.  Lớn lên trong giai đoạn khốn khó đó, những miêu tả, tâm tư của Nguyễn Ngọc Tư lại càng thêm chân thực và rõ nét.

9. Hành lý hư vô

Hành lý hư vô là tập tản văn lớn nhất của Nguyễn Ngọc Tư, cuốn sách gồm 32 mẩu chuyện như chính tác giả đã chứng kiến và kể lại câu chuyện. Những câu chuyện rất đời, rất người, rất mộc mạc và gần gũi đến nỗi những bức tranh, khung cảnh trong câu chuyện như được hiện ra trước mắt bạn. Cũng như các tác phẩm trước của Nguyễn Ngọc Tư, cuốn sách chất chứa một nỗi buồn mang mác, và để lại sâu trong lòng người đọc một chút tiếc nuối, một chút hư ảo, một chút triết lý khiến chúng ta phải nghiền ngẫm về cuộc đời sau khi gấp lại quyển sách.

10. Gió lẻ và 9 câu chuyện khác

Ngay từ tựa đề độc đáo của cuốn sách đã thu hút sự tò mò của không ít độc giả, đặc biệt là những fan trung thành của Nguyễn Ngọc Tư. Không làm cho người hâm mộ của mình thất vọng, Gió lẻ và 9 câu chuyện khác vẫn mang trong mình những trang sách in đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.

Đúng như tiêu đề, cuốn sách bao gồm 10 câu chuyện ngắn với nhiều chủ đề khác nhau như tình bạn, tình yêu, tình đời, tình người,… Kết thúc quyển sách là nỗi buồn vẫn còn man mác đọng lại trong lòng người đọc, những suy nghĩ ngổn ngang về những câu chuyện vẫn còn dang dở.

11. Đong tấm lòng

Nguyễn Ngọc Tư mang đến cho độc giả những tản văn với chất giọng nhẹ nhàng quen thuộc như thế. Tuy vậy nhưng những câu chuyện của cô chưa bao giờ đi xa khỏi cuộc sống con người.

Vẫn là phong cách giản dị như thế, trong tập tản văn gồm 32 câu chuyện này đều là những câu chuyện vô cùng gần gũi mà đâu đó đã từng xảy ra trong một lần trong cuộc đời của chúng ta.

Tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội tàn nhẫn, sự vô tâm, vô cảm của một số người chỉ biết chạy theo những thứ hư vô, không thực mà nó còn chất chứa những giá trị sâu sắc, những trăn trở nặng trĩu với vấn đề gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, những giá trị lịch sử, giữ gìn và bảo tồn thiên nhiên trong mùa mặn, mùa gió,… và trước những tác động của con người và tự nhiên.

12. Không ai qua sông

Không ai qua sông là tuyển tập gồm 13 câu chuyện ngắn, cũng như các tác phẩm trước đây của cô, cuốn sách được lấy cảm hứng từ cuộc sống của người dân nông thôn miền Tây. Câu chuyện không có mở đầu cũng không có kết thúc, không rào trước đón sau, như thể ta đang nghe ai đó kể lại câu chuyện của chính cuộc đời của họ vậy. Chính vì như thế nên nó sẽ càng khiến ta có cái nhìn cảm thông và dễ đồng cảm hơn đối với số phận của từng nhân vật.

Những câu chuyện giàu chi tiết, đầy ắp chất liệu hiện thực cuộc sống nhưng cũng phảng phất đâu đó dư vị buồn. Trong tác phẩm lần này, Nguyễn Ngọc Tư dành nhiều hơn sự ưu ái của mình cho phụ nữ. Những mảnh đời bất hạnh, phủ bóng một màu xám xịt bởi quá khứ.

13. Yêu người ngóng núi

32 bài tản văn trong “Yêu người ngóng núi” là những câu chuyện “rất tình” về Đất, về Người Nam Bộ.

Từ những chi tiết nhỏ như cục kẹo, đến những vấn đề mang tính sống còn của người nông dân đã được đề cập một cách thấu đáo, chân thành và ý nhị. Có cả những chuyện tưởng chừng riêng tư nhưng lại hòa vào dòng thời sự chung như chuyện đi du lịch, nuôi dạy con, và cả chuyện yêu đương

Tập sách còn hấp dẫn bởi chất trữ tình phóng khoáng Nam Bộ, cái duyên dáng tài năng thường thấy ở tác phẩm của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.

Thạc Sĩ